Người Việt và chợ ở LB Nga
Chuyện thời sự với đa số người Việt Nam (VN) ở Nga quanh đi quẩn lại thế nào cũng liên quan tới... chợ, vì nếu không trực tiếp thì gián tiếp, chắc gần như 100% bà con ta đều có những mối quan hệ. Dịp đầu hè 2010 này, chủ đề nóng sốt nhất là nghịch lý chợ thừa, khách thiếu ở thủ đô Mátxcơva (Mát) khiến nhiều người không biết tính sao.
Những khu chợ khang trang, nhưng vắng khách. Ảnh: V.H.N.
Điểm qua các khu chợ, bắt đầu từ trung tâm thương mại (TTTM) Emeral ở km 25 đường vành đai MKAD. Nơi đây thu hút được một số nhà đầu tư mới họp mặt, bao gồm cả tập đoàn ACT hùng mạnh một thời ở chợ Vòm cũ. Nhờ số vốn đổ vào ước tính tới hàng triệu USD, tại đây đã nhanh chóng hình thành một loạt tòa nhà hai tầng theo thiết kế mô hình chợ hiện đại, quy chuẩn Châu Âu khá hoành tráng.
Hiện có hơn 20 khu nhà đồ sộ đã hoàn thiện trên tổng diện tích mặt bằng gần 20 hécta. Nhưng đã cuối tháng năm mà mới chỉ lác đác hơn trăm quầy hoạt động. Chúng tôi cứ hùi hụi tiếc, Emeral mà xuất hiện đúng thời điểm chợ Vòm cũ tan vỡ hồi tháng 7.2009 thì có giá phải biết.
Thực tế là số người đến nhập cuộc tại đây chủ yếu vì chưa phải nộp tiền thuế tháng - điều đánh đúng tâm lý “có mới nới cũ” của không ít người buôn bán nhỏ, do Emeral đang áp dụng hình thức khuyến mãi miễn phí; nhưng nó lại gây ra hệ luỵ khác là khiến các chủ chợ cũ rất bất bình trước tình trạng một số người kinh doanh bỏ các quầy cũ phía trong ra ngoài với Emeral. Quả thật, trông cảnh những tòa nhà đồ sộ mênh mông vắng vẻ mà não lòng, cám cảnh cho thương trường.
Một số chợ khác như TTTM Thế giới Slavơ (làng VN) ở km 41, cách không xa metro (ga tàu điện ngầm) Choplưi Stan, cũng đang khuếch trương rầm rộ bằng chương trình khuyến mãi không thu tiền vào chợ và thuế, nên cũng lôi kéo được một số bà con đang làm ăn ở các chợ khác (vẫn phải nộp thuế) quay sang. Nhưng cũng chỉ ba bảy hăm mốt ngày, họ lại lục tục quay về chốn cũ bởi không có khách.
Nguyên nhân chính kéo được họ đến đây có lẽ do các quảng cáo kêu như chuông của Thế giới Slavơ trên những tờ báo cộng đồng tại Mát. Ví dụ quảng cáo viết: “Những người đăng ký kinh doanh tại TTTM này sẽ được nhập quốc tịch Nga lâu dài, hợp pháp” (báo Ngày Mới & Nhân Hòa ra ngày 14.3).
Lẽ nào vô lý như vậy mà vẫn có người tin, bởi nhập quốc tịch Nga đâu phải chuyện đơn giản? Nếu cứ vào bán hàng và ăn ở tại trung tâm này là được nhập quốc tịch Nga, thì Thế giới Slavơ chắc chắn sẽ ngập tràn bởi hàng chục ngàn người đổ về xin làm việc.
Thế giới Slavơ lại còn quảng cáo rằng “... trong tương lai sẽ có khách sạn năm sao, nóc sân thượng trung tâm là bãi đáp cho trực thăng dành cho các đại gia...”. Thực hư thế nào chưa rõ, nhưng hiện tại TTTM này vẫn đang trong tình trạng nhiều chỗ trống trải như sân bóng đá.
Theo quan sát của chúng tôi, nơi tập trung tương đối đông khách hàng có lẽ là TTTM Sadovot (chợ Chim ) ở km 14, và TTTM Mátxcơva cạnh metro Liubliuno (chợ Liu); vậy mà vẫn còn dư thừa khá nhiều chỗ bán hàng bởi giá vào chợ cao, buôn bán lại chưa chạy khiến một số người đã phải trả quầy do thu không đủ bù chi.
Một chủ hàng khá thân với tôi là Bùi Xuân Dũng - vốn thuộc dạng có máu mặt bán hàng da, kurtka (áo khoác ngắn) ở chợ Liu - nay cũng la oai oái: “Em phải trả quầy ở chợ Liu vì thuế cao quá - những 350.000 rúp/ tháng, sang chợ Chim cho rẻ hơn - chỉ 70.000 rúp.”
Tổ hợp thương mại ASEAN nằm cạnh metro Dubrobka thì đang tình trạng đắp chiếu, vắng như chùa Bà Đanh. Bà con ta buôn bán ở đây lâu nay chỉ hi vọng kiếm tiền được vào thứ bảy, chủ nhật, nay bị tập đoàn có biệt danh “2000” ở chợ Vòm cũ nhảy vào thuê chỗ sát cạnh, đổ tiền xây dựng khu chợ mới khá tốn kém và quảng cáo rầm rộ lấn át. Dẫu vậy, cũng chỉ lác đác có người đến xem thăm hỏi qua loa rồi một đi không trở lại, vì dân cư vùng này cũng không mặn mà với chợ mới cho lắm.
Sau khi chợ Vòm cũ sập tiệm, có quá nhiều TTTM nổi lên tại Mát, chủ yếu ở đường vành đai MKAD như Mezdunarodnyi (Tập đoàn ECOM), Cửa Nam thuộc Sadovot nằm ở km 19, Việt Nam ở km 7 MKAD... với đủ các chiêu khuếch trương thanh thế, quảng cáo rùm beng, nhưng rút cục lại vẫn là cầu thiếu cung thừa.
Đó là còn chưa tính hàng trăm chợ đã có sẵn từ những năm trước ở Mát. Mới đây, dân tình còn được một phen nháo nhác trước tin đồn ngày 15.5 này chợ Vòm cũ mà cụ thể là khu vực ACT mới sẽ “ mở cửa trở lại”. Giờ đã cuối tháng 5 rồi vẫn chẳng thấy động tĩnh gì, chắc lại tin vịt giời mà thôi.
Xem ra chỉ vì một cái chợ Vòm cũ tan vỡ mà dân tình lao đao lận đận còn chưa biết đến bao giờ? Nhiều người cho rằng, có một điều mà các ông chủ chợ người địa phương không lường trước là lượng người buôn bán nước ngoài - mà chủ yếu là người VN và Trung Quốc - đã không còn đông đúc như trước đây. Vậy nên quyết định mở rộng thị phần các chợ nếu không phải là nước cờ tính sai, thì cũng chỉ có thể lý giải là họ sẵn tiền nên cứ vung tay quá trán?
Theo chỗ chúng tôi được biết, đã có một vài ông chủ chợ có máu mặt người VN đang trong tình trạng “trong nóng ngoài lạnh” như ngồi trên đống lửa, vì đầu ra đã đổ tới cả triệu USD mà đầu vào mãi chưa thấy đâu.
Gỡ rối vòng quanh
Lại xuất hiện thêm một thông tin nóng hổi được không ít người truyền tai nhau những ngày này, đó là việc Sadovot km 14 (chợ Chim) do nằm sát cạnh anh hàng xóm hùng mạnh ASEAN thuộc tập đoàn siêu thị của Pháp, đã khiến ASEAN nổi giận kiện tụng lên tòa án Mát bởi theo quy định, không TTTM nào khác được phép hoạt động trong tầm 100 mét quanh ASEAN. Vậy là rất có khả năng Sadovot 14 bị rắc rối và sự xuất hiện Sadovot mới tại km 19 (cách có 5 km) sắp hoàn thành càng khiến dư luận băn khoăn lo cho số phận của Sadovot 14.
Đã vậy, nguồn hàng hoá cũng đang nổi lên như vấn đề nan giải với khá đông bà con VN tại các chợ. Trước đây 70 % nguồn hàng rẻ chủ yếu là nhập từ Trung Quốc, nay với những quy định nghiêm ngặt hơn về chất lượng, thị trường Mát đã trở nên khan hiếm cả nguồn cung này cũng như nguồn hàng may mặc từ các xưởng may tại chỗ vốn tồn tại cả “trắng” và “đen”.
Lượng người buôn bán cũng không còn đông đúc như thời chợ Vòm cũ còn thịnh vượng, do không được cấp giấy phép quyền lao động và hộ khẩu. Lượng người nước ngoài kinh doanh trên địa bàn Mát chắc chỉ còn vài chục ngàn, giảm khoảng 40% so với năm 2009 trở về trước.
Theo thông tin mới nhất chúng tôi được biết, từ tháng 10 năm nay trở đi, diện được cấp phép quyền lao động và hộ khẩu có thể sẽ giảm xuống còn khoảng 3.000 người hằng năm tại Mát, trong khi số người thực tế của bà con VN ta đã đông gấp mấy lần. Đây sẽ là một bài toán khó nữa nảy sinh.
Chính quyền cũng có cho phép mua giấy nhập cư khoảng 1.000 rúp và phải chụp ảnh, lấy dấu vân tay khi vào Nga, nhưng tùy theo trình độ với thời gian lưu lại không được quá ba tháng - dù sau đó có thể được gia hạn thêm. Nhưng diện người này lại không phải là các đối tượng bán buôn ở chợ. Cung cảnh làm ăn ngày một khó, khiến ai cũng đau đầu tính toán gỡ rối kiểu vòng quanh.
Đã sống và làm việc ở Nga hàng chục năm, một điều chúng tôi cùng đúc rút được và muốn chia sẻ để những người đồng hương VN buôn bán nhỏ ở Mát nên xem xét, đó là phải cân nhắc kỹ cả hai yếu tố khách và hàng.
Chợ ở Mát bây giờ đã quá tải, đi đâu cũng thấy chợ và siêu thị. Có thể nói, thời oanh liệt của những người nhập cư vào Nga đã qua rồi, giờ giới kinh doanh Nga đã buôn bán “khủng” hơn trước và luôn ở thế thượng phong vì được hưởng nhiều ưu đãi. Đặc biệt, tầng lớp doanh nhân trẻ trung, có học thức rất năng động với cung cách làm ăn hệ thống và bài bản rất thức thời.
Đó là còn chưa kể tới giới doanh nhân đến từ Châu Âu, Mỹ... với tiềm năng “khủng” và nguồn cung hàng hóa dồi dào, nhắm vào đối tượng là những người Nga nay đã có mức sống khác xa thời thập niên 1990 - đầu 2000. Công ăn việc làm đầy đủ, có đồng ra đồng vào, việc mua sắm với người Nga - nhất là với tầng lớp trung lưu, thượng lưu trẻ - trở nên quá dễ dàng, họ ngày càng trở nên sính hàng ngoại nhập đắt tiền.
Hàng của cánh buôn bán, người VN ta chủ yếu vẫn dành cho những đối tượng người mua còn có mức thu nhập thấp. Khách hàng chủ yếu là cán bộ, công nhân, nông dân, quân nhân, học sinh, người về hưu với đồng lương và tiền thưởng không cao, nhu cầu mua sắm vừa phải, chỉ cần đủ dùng. Đối tượng mua hàng tuy khá lớn, nhưng đầu vào dẫu sao vẫn hạn chế. Do vậy, việc làm ăn buôn bán của số đông bà con ta tại mấy chợ mà chúng tôi có dịp ghé qua thăm hỏi xem ra đều khó có bề khởi sắc.
“Trăm người bán, vạn người mua thì còn kiếm được. Chứ vạn người bán, trăm người mua thì ăn thua gì” - chị Lê Thị Huyền - người Hà Nội sang Nga từ năm 1995, nay là chủ một quầy áo da ở chợ Liu, thở dài...
TIN LIÊN QUAN
Loạt biện pháp trừng phạt từ phương Tây ảnh hưởng lớn đến kinh tế Nga, tác động lớn đến đời sống và công việc làm ăn của nhiều người Việt tại đây.
20/03/2022
Trong cuộc khủng hoảng Ukraine hiện nay, không chỉ cộng đồng người Việt ở nước này gặp khó khăn, mà ngay cả bà con ta tại Liên bang Nga cũng phải đối mặt với không ít thách thức…
14/03/2022
Các lệnh cấm vận của phương Tây liên quan tình hình xung đột Ukraine gây tác động đến nền kinh tế và xã hội nước Nga. Vậy đời sống của du học sinh Việt Nam tại Nga đang bị ảnh hưởng thế nào?
11/03/2022
Trong bối cảnh các lệnh trừng phạt đơn phương liên tiếp được áp đặt nhằm vào Nga khiến nền kinh tế nước này đối mặt với thử thách chưa từng có. Công việc của bà con người Việt Nam tại đây, đặc biệt tại thành phố Voronezh, cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
10/03/2022
Sinh sống tại Nga hơn 30 năm, ông Lê Xuân Khái đánh giá biến động lần này là lớn nhất nhất song ông tin rằng trong khó khăn thì tố chất cần cù, chịu khó, sáng tạo của người Việt cũng được phát huy.
10/03/2022
Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài, Bộ Ngoại giao cung cấp một số thông tin cùng các đầu mối liên lạc tại Nga để bà con người Việt tại Ukraine liên hệ nếu sơ tán sang đây.
05/03/2022
Trong khuôn khổ các giải thường niên của Hội quần vợt Việt Nam tại LB Nga (ViTAR), Hội quần vợt Việt Nam tại LB Nga phối hợp với Câu lạc bộ tennis Neva và tập đoàn Golden Age của người Việt ở St. Petersburg đã tổ chức giải tennis Mùa thu Vàng ViTAR-NEVA 2021 trong hai ngày 9-10/10 tại thành phố St. Petersburg xinh đẹp.
11/10/2021
Tối 20/9 (tức 14/8 âm lịch), cộng đồng người Việt Nam đang sinh sống tại khu phố Bratislavsk ở thủ đô của Nga đã tổ chức Đêm hội Trăng rằm vui tươi, đầy ý nghĩa cho những người Việt sống ở đây và khu vực xung quanh đó.
21/09/2021
Tại Nga, nhiều người Việt đã trải qua hành trình tự cách ly và phục hồi tại nhà, trong khi một số người phải nhập viện điều trị khi mắc Covid-19.
19/07/2021
Đúng ngày kỷ niệm 318 năm sinh nhật thủ đô phương Bắc Saint Petersbrug của nước Nga, ngày 27/5, tại khách sạn Grand Tchaikovsky, tập đoàn Golden Age Group đã tổ chức buổi giới thiệu dự án tòa nhà tổ hợp đa năng Multi Complex Building “6/3”.
29/05/2021