Từ cầu nối Marik đến Quỹ Văn học Việt - Nga

Sáng 11/5/2012, Hội Nhà văn Việt Nam đã tổ chức Lễ kỷ niệm 80 năm ngày sinh nhà văn, dịch giả Nga Marian Tkachev (28/5/1932 – 28/5/2012), và Công bố ra mắt Quỹ Hỗ trợ và Quảng bá Văn học Việt Nam – Văn học Nga.

Nhà văn, dịch giả Marian Tkachev (1932 - 2006), người vẫn được gọi bằng cái tên trìu mến Marik, là người gắn bó với văn học Việt Nam hơn nửa thế kỷ qua, người đã dịch vài chục tác phẩm văn học Việt Nam từ cổ điển cũng như hiện đại và được in thành sách bằng tiếng Nga. Ngay từ khi còn đang là sinh viên Marian Tkachev vừa nghiên cứu tiếng Việt và tham gia giảng dạy tiếng Nga cho các em học sinh Việt Nam được cử sang học tại trường nội trú Moskva.

Ra mắt Ban giám đốc Quỹ Hỗ trợ và Quảng bá Văn học Việt Nam - Văn học Nga

* Tài hoa và chí tình

GS Phạm Vĩnh Cư – người em kết nghĩa của nhà văn Marian Tkachev cho biết, Marian Tkachev dường như sinh ra để bắc cây cầu hữu nghị văn học giữa hai nước Việt – Nga. Trong suốt cuộc đời của mình Marian Tkachev, với hơn 30 lần đến Việt Nam, ông đã đi hầu hết các nơi trên đất nước hình chữ S đầy thân ái và mê đắm. Marian Tkachev đã trở thành người bạn vong niên và gắn bó với hầu hết các trưởng lão trong làng văn Việt Nam như Nguyễn Tuân, Đặng Thai Mai, Nguyễn Đình Thi, Chế Lan Viên, Hoàng Trung Thông…

Thành công lớn đầu tiên của nhà văn Marian Tkachev phải kể đến việc dịch và giới thiệu truyện đồng thoại Dế mèn phiêu lưu ký của nhà văn Tô Hoài ra tiếng Nga, một trong những tác phẩm yêu thích của bạn đọc nhỏ tuổi Xô Viết hơn nửa thế kỷ trước. Kỳ lạ hơn khi chính tác phẩm dịch này lại trở thành nguồn trung gian để Dế mèn được bầu bạn với bạn đọc nhỏ tuổi ở nhiều quốc gia khác với nhiều ngôn ngữ khác nhau.

Dịch giả Vũ Xuân Hương, hiện đang làm TBT tạp chí Tài hoa trẻ, trong tham luận của mình đã kể lại những kỷ niệm trong những lần seminar dịch thơ, một nhiệm vụ khá nặng nề lúc đó, đều được thầy Marian Tkachev hẹn đến nhà và đưa trả những bản thảo sửa chữa đặc kín cả trang giấy. Thật may mắn vì chữ thầy tròn, đều và rất dễ đọc, nên việc chỉ nhìn theo và gõ lại thành bản “chính thức” là hết sức nhanh chóng và thuận lợi. Bằng uy tín của mình, Marian Tkachev đã có những phân tích rành rẽ, giải thích chỗ khó đối với người nước ngoài những câu thơ Việt, chính vì vậy mà những buổi thảo luận cả về sau này đều thành công và để lại những ấn tượng tốt đẹp trong lòng bè bạn.

* Từ cầu nối Marik

Nhà thơ Hữu Thỉnh xúc động nhớ lại cuối những năm thập niên 80, về Lễ ký kết giữa ban thư ký hai hội nhà văn, về lớp học 45 nhà văn Việt Nam ở Học viện Macxim Gorki. Và người có công lớn, đưa đến một quyết định lịch sử trong thời điểm đó, cấp học bổng cho toàn bộ 45 nhà văn Việt Nam, chính là Marian Tkachev.

Ngoài dịch văn học, Marian Tkachev còn tham gia vào hầu hết các hoạt động giao lưu văn hoá, thậm chí nhiều lúc ông đã tận tuỵ làm người phiên dịch cho lớp học, điều đó đã chứng tỏ một tấm lòng yêu Việt Nam vô bờ bến của ông.

Đối với các nhà văn Việt Nam, giới văn hoá – nghệ thuật Việt Nam nói chung, tên tuổi Marian Tkachev từ lâu đã trở nên thân thiết. Nhiều thế hệ nhà văn đã coi ông là người bạn đồng nghiệp, quen gọi ông bằng cái tên thân mật Marik, hân hoan chào đón mỗi khi ông trở lại thăm Việt Nam hoặc vui mừng được đến thăm gia đình ông mỗi lẫn họ có dịp đến Moskva với những tình cảm chan chứa.

Nhà thơ Hữu Thỉnh cho biết Bảo tàng Văn học Việt Nam đang được xây dựng, với hơn hai vạn hiện vật và ông mong muốn dịch giả Thuý Toàn, GS Phạm Vĩnh Cư tặng lại những tư liệu văn học về nhà văn Marian Tkachev và Bảo tàng sẽ dành một vị trí trang trọng để tôn vinh Marian Tkachev, một người Nga suốt cả cuộc đời luôn công hiến và trăn trở tìm lối đi cho văn học Việt Nam ở nước ngoài.

Cũng trong buổi lễ kỷ niệm 80 năm ngày sinh nhà văn, dịch giả Nga Marian Tkchev, nhà thơ Đỗ Hàn – Chánh văn phòng Hội Nhà văn VN - đã công bố quyết định thành lập Quỹ Hỗ trợ và Quảng bá Văn học Việt Nam – Văn học Nga, do nhà văn Thuý Toàn làm giám đốc, hai phó giám đốc là ông Lê Đức Mẫn và nhà thơ, dịch giả trẻ Thuỵ Anh; đại diện tại nước Nga là nhà văn, dịch giả Nguyễn Kim Hiền.

Qua trao đổi, nhà văn Thuý Toàn – giám đốc Quỹ - cho biết tới đây sẽ phối hợp và thực hiện ngay một số đầu việc đã hợp tác với Quỹ Văn hoá Nga (do tổng thống Nga chỉ đạo thành lập). Mà cụ thể trước mắt là sẽ bắt đầu dịch năm tác phẩm của Việt Nam ra tiếng Nga bao gồm: 100 truyện ngắn đương đại Việt Nam, 100 bài thơ đương đại Việt Nam, Mẫu Thượng ngàn của nhà văn Nguyễn Xuân Khánh, Mưa mùa hạ của nhà văn Ma Văn Kháng và Hồn bướm mơ tiên của Khái Hưng. Đồng thời năm tác phẩm văn học của nước Nga cũng sẽ được dịch song song ra tiếng Việt.

Theo thethaovanhoa.vn