Nga có “giấu giếm” Việt Nam kỹ thuật điện hạt nhân?

Sau sự cố xảy ra tại nhà máy điện hạt nhân Fukushima I sau trận động đất và sóng thần Sendai xảy ra năm 2011, vấn đề an toàn điện hạt nhân càng được quan tâm hơn, đặc biệt là trong bối cảnh hai nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận dự kiến sẽ được khởi công vào cuối năm 2014.

Một Thế Giới đã có cuộc trao đổi với tiến sĩ Alexander Khrobostov - Viện trưởng Viện năng lượng nguyên tử và vật lý ứng dụng (Đại học kỹ thuật quốc gia Nizhny Novgrod) - một trong những đơn vị hợp tác với Việt Nam trong việc đào tạo đội ngũ cán bộ lĩnh vực công nghệ điện hạt nhân.

[img]http://motthegioi.vn/Uploaded/tuanhai/2013_12_21/_DSC0623_WSJT.jpg.ashx?width=798&height=350&crop=auto[/img]

Tháng 3 năm 2013, giới chức trách của Tập đoàn điện hạt nhân Nhật TEPCO thông báo rằng sự cố mất điện của nhà máy có thể là do xác của một con chuột nằm ở bảng điều khiển và gây mất nguồn điện, ảnh hưởng đến hệ thống máy bơm làm mát lò phản ứng. Trước đó, hẳn nhiều người chưa thể quên ký ức kinh hoàng về thảm hoạ Chernobyl năm 1986. Điều này cho thấy, an toàn điện hạt nhân đang là mối quan tâm hàng đầu. Liệu rằng các lò phản ứng nước nhẹ sử dụng công nghệ nước áp lực (VVER) sẽ được sử dụng tại nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận I ở Việt Nam có đảm bảo an toàn như trên lý thuyết không, thưa tiến sĩ?

Trước hết, tôi phải khẳng định, nói đây là lý thuyết thì không đúng vì hàng chục tổ hợp máy do Nga thiết kế đã được xây dựng, vận hành cả ở nước Nga và một số nước trong nhiều năm liền mà không có sự cố gì, đấy là một thực tế.

Nhà máy được xây dựng ở Việt Nam sẽ xây theo cách thiết kế của nước Nga. Nguồn nhân lực người Việt sẽ làm việc ở đó được đào tạo cả lý thuyết lẫn thực tế ở Nga theo tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Theo chúng tôi, đấy là sự bảo đảm lớn.

Tôi xin khẳng định rằng, 5 năm qua ở tất cả các tổ hợp máy trong ngành điện hạt nhân của Nga không xảy ra sự cố nào đáng kể theo như thang sự cố hạt nhân quốc tế.

Các hệ thống thụ động và chủ động về an toàn được thiết kế, tính toán và được mô phỏng bằng máy tính nhiều lần trước khi xây dựng và cho tới nay các lò phản ứng VVER đã làm việc liên tục với công suất khoảng 1500 năm lò.

Ngoài những yếu tố tự nhiên cố định như địa hình, địa chất, khí hậu... của Việt Nam, phía Nga có tính đến những biến động bất thường của thiên nhiên như biến đổi khí hậu, động đất, sóng thần... trong quá trình khảo sát thiết kế nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận không?

[img]http://motthegioi.vn/uploaded/tuanhai/2013_12_21/_dsc0649_bmjx.jpg.ashx?width=600[/img]
Tiến sĩ Alexander Khrobostov.

Trước hết phải nói rằng chúng tôi chưa đi vào bước thiết kế xây dựng nhà máy nhưng đã có công trình kỹ thuật khả thi xây dựng nhà máy với những bước khảo sát kỹ về địa lý, địa hình, thuỷ văn, dò sát các vết nứt trong lòng đất.

Văn bản khả thi sẽ được nhà nước Việt Nam thẩm định, kiểm tra và sau khi được thông qua thì mới được thiết kế kĩ thuật, thiết kế nhà máy tương ứng với điều kiện của vùng để tránh những tác động có thể có của thời tiết.

Một vấn đề vô cùng quan trọng trong việc quản lý, điều hành các nhà máy điện hạt nhân chính là vấn đề nhân lực. Phía Nga đã có lộ trình như thế nào và tính đến thời điểm này, việc hỗ trợ Việt Nam đào tạo nhân lực đã được thực hiện đến đâu?

Về đào tạo nhân lực, Nga và Việt Nam đã có quá trình làm việc mấy năm rồi. Chương trình gửi sinh viên Việt Nam sang học ở Nga, mỗi năm 70 - 100 sinh viên đã tiến hành được 3 năm nay.

Nga sẽ hỗ trợ Việt Nam đào tạo các chuyên gia kỹ thuật có trình độ đại học. Sau khi tốt nghiệp, họ phải thực hành 3 năm, vượt qua kỳ thi và được cấp giấy chứng nhận thì mới được vận hành nhà máy.

Tổ công tác của Tập đoàn năng lượng nguyên tử quốc gia Nga (ROSATOM) mới làm việc với Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) trong việc đào tạo chuyên gia, đội ngũ vận hành kĩ thuật nhà máy điện hạt nhân và quá trình này vẫn đang tiếp diễn.

Vấn đề an toàn được nhấn mạnh cao trong điều hành, quản lý kỹ thuật nhà máy điện hạt nhân, liệu có sự "giấu giếm" nào trong quá trình chuyển giao kỹ thuật hay không, thưa ông?

Trong quá trình làm việc giữa hai bên, chúng ta dựa vào hợp đồng cụ thể cái gì được bàn giao, cái gì không được. Những gì được ghi vào hợp đồng thì sẽ được bàn giao không giấu giếm.

Tiến sĩ đánh giá như thế nào về năng lực tiếp thu của sinh viên Việt Nam ? Liệu rằng sau khi hoàn thành chương trình đào tạo, họ có đủ trình độ và khả năng quản lý, điều hành an toàn một nhà máy điện hạt nhân chứ?

Cá nhân có tiếp xúc với sinh viên Việt Nam ở trường tôi nhưng không phải sinh viên học ngành hạt nhân. Về ngành hạt nhân thì khó nói, nhưng các ngành khác thì trình độ của sinh viên rất khá, đồng nghiệp của tôi đánh giá họ tiếp thu kiến thức rất tốt.
Tôi tin những chuyên gia hạt nhân trong tương lai sẽ là những chuyên gia tốt.

Cảm ơn tiến sĩ.

Hiện nay, trên thế giới có hơn 30 nước có nhà máy điện hạt nhân với 442 lò phản ứng đang vận hành, trong đó đa số là lò phản ứng nước nhẹ (VVER). Điện hạt nhân hiện chiếm 28,7% nguồn điện năng trên thế giới.

Tháng 5 năm 2010, Nga được lựa chọn làm đối tác cung cấp công nghệ cho nhà máy điện hạt nhân I, với cam kết lâu dài sẽ hỗ trợ Việt Nam trong công tác quản lý và xử lý chất thải hạt nhân, đồng thời xây dựng một chương trình quốc gia về vấn đề này.

Nhà máy được dự tính xây dựng với hệ số an toàn cao trên cơ sở các lò phản ứng nước nhẹ hiện đại; sử dụng công nghệ nước áp lực (VVER) theo thiết kế của nhà máy điện thế hệ 3 với mức độ an toàn hơn hẳn thế hệ 2 (như nhà máy Fukushima I). Các chương trình hệ thống nhà máy điện hạt nhân đảm bảo an toàn chủ động và thụ động. Theo công nghệ mới, khu vực đảm bảo an toàn trong trường hợp xảy ra sự cố nằm cách nhà máy 800 m.

Nga bắt đầu đào tạo nhóm sinh viên Việt Nam đầu tiên tại trường đào tạo thuộc ROSATOM với dự định tăng dần số lượng trong tương lai. Ba trung tâm đào tạo cho sinh viên đang được xây dựng, dự kiến hoàn thành và hoạt động trước khi vận hành điện hạt nhân 2 năm.

Tuấn Ngọc (thực hiện)
(Ảnh bìa: Tiến sĩ Alexander Khrobostov (trái) trò chuyện với sinh viên ngành điện hạt nhân của Đại học Điện lực tại hội thảo Công nghệ lò phản ứng nước nhẹ VVER: Kinh nghiệm và đánh giá hậu Fukushima)

Theo http://motthegioi.vn