Nga điều chỉnh chiến lược đối ngoại theo hướng nào?

Nga sẽ xem xét lại “giá trị thực” trong quan hệ với tất cả các nước trên thế giới, trong đó xác định EU và Mỹ là những đối tác quan trọng

Nguồn tin từ Bộ Ngoại giao Nga cho biết: Ngoại trưởng Sergei Lavrov đã trình lên Tổng thống Medvedev bản báo cáo với tiêu đề “Chương trình sử dụng một cách có hiệu quả chính sách ngoại giao trong phát triển lâu dài của Nga”, trong đó đề xuất cụ thể đường lối đối ngoại của Nga với các nước và khu vực trong thời gian tới. Bản đề cương chính sách đối ngoại này đã được Bộ Ngoại giao soạn thảo từ tháng 02/2010 và về cơ bản đã được Tổng thống Nga chấp thuận.

Nga điều chỉnh chiến lược đối ngoại trong bối cảnh, nền kinh tế nước Nga đang chịu những tác động nặng nề từ cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới. Xuất khẩu dầu khí là nguồn thu chính cho ngân sách của Nga, đồng thời cũng là sự đảm bảo cho vị thế của các công ty Nga trên thị trường chứng khoán quốc tế để các công ty này tạo nguồn vay với số vốn lớn và có lợi hơn so với nguồn vay trong nước. Các công ty lớn ở Nga phát triển trong thời gian gần đây đều do vay được tiền của ngân hàng quốc tế. Hiện tại, Nga đang thiếu kinh phí để tiến hành hiện đại hoá, đầu tư công nghệ mới và đầu tư vào các lĩnh vực khác. Do vậy, lãnh đạo Nga đã có quyết định khởi thảo chiến lược mới trong chính sách đối ngoại của mình với mục đích để chính sách đối ngoại phục vụ sự phát triển kinh tế đất nước.

Theo tuyên bố của Tổng thống Nga Medvedev: “Mục tiêu đối với chiến lược mới trong chính sách đối ngoại của Nga sẽ không có thù và bạn, chỉ có quyền lợi”. Như vậy chính sách đối ngoại mới của Nga sẽ mang tính thực dụng hơn. Nga sẽ xem xét lại “giá trị thực” trong quan hệ với tất cả các nước trên thế giới, trong đó xác định EU và Mỹ là những đối tác quan trọng nhất của Nga. Điểm mấu chốt là Nga sẽ thu hút sự đầu tư từ các doanh nghiệp Tây Âu để hiện đại hoá đất nước, hiện đại hoá các đường truyền tải dầu, khí đốt, các sân bay và cung cấp cho Nga các công nghệ tiết kiệm năng lượng…

Theo Ngoại trưởng Lavrov, Nga cần phải xây dựng “liên minh hiện đại hoá” với các nước châu Âu để tiếp thu những công nghệ cần thiết và “cần tìm cơ hội khai thác tiềm năng công nghệ của Mỹ”. Nga coi Đức, Pháp, Italy và Tây Ban Nha là những đối tác gần gũi nhất của Nga ở châu Âu. Nga đánh giá cao chính sách của chính quyền Obama, cho rằng cách tiếp cận của chính quyền Obama là có thể làm “thay đổi cơ bản” quan hệ Mỹ- Nga, mặc dù Nga vẫn chỉ trích tham vọng khống chế toàn cầu của Mỹ.

Mặc dù coi EU và Mỹ là những đối tác quan trọng nhất của Nga, nhưng Nga sẽ không đứng về phía phương Tây trong nhiều vấn đề. Nga sẽ vẫn tiếp tục quan tâm đến các hợp đồng năng lượng hạt nhân với Syria dù cho Mỹ phản đối. Trong vấn đề hạt nhân của Iran, về cơ bản Nga đang ủng hộ nỗ lực của Mỹ thắt chặt trừng phạt Tehran, nhưng chương trình hạt nhân của Iran có thể trở thành điểm bất hoà giữa Moscow và phương Tây, nếu xảy ra một cuộc tiến công quân sự vào các cơ sở hạt nhân của Iran.

Nga sẽ tận dụng cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu để mua tài sản công nghiệp và năng lượng ở các nước Ban-tích, Belarus, Ukraine, các cơ sở công nghiệp quốc phòng ở Trung Á. Nhà nước sẽ hỗ trợ một cách hiệu quả đối với các công ty Nga trong SNG, thúc đẩy môi trường thuận lợi cho đầu tư, sản xuất và hợp tác khoa học- công nghệ, tiếp cận với các nguyên vật liệu và nguồn lực lao động, thị trường, tài sản để đảm bảo lợi ích của Nga về địa chính trị, kinh tế; đẩy mạnh hợp tác liên vùng và qua biên giới; thiết lập một khu thương mại tự do đa phương; đẩy mạnh hội nhập đầy đủ của Nga trong hệ thống vận tải thông tin liên lạc Á-Âu; hợp tác ngăn chặn di cư bất hợp pháp, chống khủng bố quốc tế, tội phạm có tổ chức, đối phó với những thử thách mới và mối đe doạ đối với an ninh…

Nga sẽ tăng cường đầu tư vào khu vực Trung Đông trong lĩnh vực xây dựng giao thông vận tải; đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp năng lượng hạt nhân ở khu vực châu Phi...

Nga xác định tiếp tục đẩy mạnh hợp tác với các tổ chức đa phương ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Nga thúc đẩy sự hình thành của một cấu trúc an ninh và hợp tác mới trong khu vực, dựa trên những nguyên tắc và tiêu chuẩn của luật pháp quốc tế, đảm bảo sự minh bạch, tôn trọng lẫn nhau, bình đẳng và tôn trọng lợi ích của tất cả các bên. Sử dụng những tiềm năng của các đối tác chiến lược là các quốc gia quan trọng trong khu vực, chủ yếu là Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam.

Nga xác định sẽ phát triển quan hệ đối tác Nga-Trung dựa trên niềm tin và tương tác chiến lược. Đây sẽ là cơ sở để gia tăng hợp tác song phương trong lĩnh vực thương mại, kinh tế và khoa học kỹ thuật, cụ thể: tận dụng các nguồn lực tín dụng từ các ngân hàng Trung Quốc để phát triển kinh tế Nga, sử dụng các loại tiền tệ quốc gia trong thương mại và hợp tác kinh tế; tăng xuất khẩu hàng hoá có giá trị gia tăng cao; hợp tác trong lĩnh vực năng lượng và duy trì vị trí của Nga trong phát triển năng lượng hạt nhân của Trung Quốc; tiếp tục chuẩn bị các dự án lớn liên doanh để phát triển và chế tạo máy bay; phát triển quan hệ đối tác chiến lược trong lĩnh vực công nghệ thông tin và viễn thông, bao gồm đảm bảo tiếp cận của công ty của Nga vào thị trường viễn thông Trung Quốc; phát triển hợp tác qua biên giới và liên vùng với Trung Quốc…

Nga bảm bảo cơ sở pháp lý cho việc mở rộng và phát triển thương mại song phương nhằm thúc đẩy tiêu thụ các hàng hoá như máy bay, công nghệ và các sản phẩm tri thức của Nga tại thị trường Việt Nam. Nga sẽ sử dụng điều kiện thuận lợi để thúc đẩy tiềm năng và hiệu quả của mối quan hệ với Việt Nam trong các lĩnh vực chiến lược như: (1) Thực hiện có hiệu quả các dự án hiện nay và tiếp tục đầu tư vào các dự án hợp tác mới trong lĩnh vực dầu mỏ và khí đốt, công nghiệp năng lượng (bao gồm cả năng lượng hạt nhân), chế tạo máy, giao thông vận tải, viễn thông, công nghệ cao, y tế, giáo dục và đào tạo, hợp tác kỹ thuật quân sự; (2) Tăng cường hợp tác giữa vùng Siberia và Viễn Đông Nga với các thành phố và các tỉnh của Việt Nam, tiếp tục hoàn thiện các phương thức thanh toán trong hoạt động kinh tế đối ngoại, có tính đến khả năng sử dụng đồng tiền của mỗi nước.

Cách đánh giá khác nhau về chính sách đối ngoại của Nga

Ngày 12/05/2010, các quan chức Bộ Ngoại giao và Điện Kremlin đã xác nhận sự tồn tại của tài liệu này nhưng phủ nhận quan điểm cho rằng tài liệu này sẽ dẫn đến việc một học thuyết ngoại giao mới. Một quan chức cao cấp của Bộ Ngoại giao đã phát biểu trên tờ The Tim es Moscow: “Văn bản chỉ đơn thuần là để triển khai quan điểm của Tổng thống Medvedev về việc biến chính sách ngoại giao trở thành động lực cho đầu tư nước ngoài”.

Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov tuyên bố: “Tinh thần của chương trình không phải là một chính sách ngoại giao đối với các nước bạn bè, cũng như các nước đối địch, mà chỉ nhằm hướng tới các lợi ích của Nga”. Tuy nhiên, các nhà phân tích nước ngoài cho rằng tài liệu này sẽ là cơ sở chính thức cho một chính sách ngoại giao mềm dẻo hơn của Nga trong thời gian tới.

Alex ander Konovalov - Chủ tịch Viện Nghiên cứu chiến lược (ISA) cho rằng tài liệu này có thể được coi là đường hướng cho khoảng thời gian còn lại trong nhiệm kỳ Tổng thống của Medvedev, nhưng không thể trở thành một học thuyết bởi sẽ rất khó để có thể điều chỉnh nó phù hợp với các học thuyết quân sự hiện hành.

“Nhật báo phố Wall” ngày 11/5/2010 cho rằng Nga đã vạch ra đường lối đối ngoại thực dụng hơn, xây dựng mối quan hệ chặt chẽ hơn với Mỹ và châu Âu để hiện đại hoá khu vực sản xuất công nghiệp của mình.

Nhà phân tích chính sách đối ngoại Vyacheslav Nikonov, người thường được Chính phủ Nga tham khảo ý kiến, cho rằng: bầu không khí trong quan hệ Nga-Mỹ hiện đã tốt hơn. Nga đã bắt đầu tiếp cận với những chính sách hợp tác hơn với phương Tây, tuy cách tiếp cận của chính quyền Nga vẫn có những rủi ro nhất định. Mục tiêu của Tổng thống Medvedev là đưa kinh tế Nga thoát dần khỏi sự phụ thuộc vào dầu lửa và tài nguyên, khuyến khích sự phát triển của các ngành công nghệ cao, mà “nguồn gốc của sự hiện đại hoá và sáng kiến nằm ở phương Tây, chứ không phải phương Đông”.

Như vậy, sự điều chỉnh chính sách đối ngoại của Nga là một thực tế khách quan. Tuy nhiên, nội dung, bản chất, định hướng chiến lược đối ngoại mới của Nga vẫn còn là một ẩn số mà dư luận quốc tế đang quan tâm./.

Theo VOV