Nga có đủ uy hạ nhiệt Armenia - Azerbaijan?

Trong khi Nga cùng nhiều nước kêu gọi Armenia và Azerbaijan hạ nhiệt, Thổ Nhĩ Kỳ lại có động thái “lạ” như đổ thêm dầu vào lửa.

Nga kêu gọi đối thoại hòa bình...

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov ngày 27/9 đã kêu gọi Armenia và Azerbaijan chấm dứt mọi cuộc xung đột vũ trang dọc ranh giới của khu vực Nagorny-Karabakh. Theo truyền thông Nga, để giảm căng thẳng gia tăng ở khu vực Transcaucasia (Nam Caucasus) này, Ngoại trưởng Lavrov đã tiến hành các cuộc điện đàm riêng rẽ với những người đồng cấp Armenia và Azerbaijan cũng như Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu.

Theo thông cáo báo chí của Bộ Ngoại giao Nga, bày tỏ quan ngại trước các cuộc xung đột dọc đường tiếp xúc của khu vực Nagorny-Karabakh, ông Lavrov đã kêu gọi Armenia và Azerbaijan sớm ngừng bắn. Nga sẽ tiếp tục thực hiện các nỗ lực hòa giải để ổn định tình hình. Trước đó trong ngày, Bộ Ngoại giao Nga đã ra tuyên bố kêu gọi các bên ngừng bắn ngay lập tức và bắt đầu đàm phán.

Một vị trí của quân đội Azerbaijan bị pháo kích ngày 27/9

Nỗ lực hạ nhiệt được Nga đưa ra sau khi giao tranh nổ ra ở khu vực Nagorny-Karabakh tranh chấp giữa Armenia và Azerbaijan vào sáng cùng ngày 27/9. Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan xác nhận nước láng giềng Azerbaijan đã tấn công các khu định cư dân sự ở khu vực Nagorno-Karabakh.

Bộ Quốc phòng Armenia thông báo quân đội Armenia đã bắn hạ 2 máy bay trực thăng của Azerbaijan và 3 máy bay không người lái để đáp trả vụ tấn công. Bộ này cho biết thêm đã ghi nhận 16 binh sĩ thiệt mạng và hơn 100 người khác bị thương trong vụ xung đột.

Thủ tướng Armenia Pashinyan đã gọi Azerbaijan là “kẻ thù” và cho rằng quốc gia láng giềng đã tuyên chiến với người dân Armenia sau cuộc giao tranh ác liệt ở dọc tiền tuyến của vùng lãnh thổ tranh chấp. Ông Pashinyan cảnh báo: "Chúng ta đang ở bờ vực của một cuộc chiến toàn diện ở Nam Caucasus, vốn có thể dẫn tới những hậu quả khôn lường". Chính phủ Armenia cũng thông báo huy động lực lượng dự bị các binh sĩ dưới 55 tuổi.

Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Azerbaijan nói rằng họ đã phát động "phản công để chống lại hoạt động tác chiến của Armenia", sử dụng xe tăng, pháo và máy bay, đồng thời cho biết có dân thường và quân nhân thương vong trong vụ đụng độ. Quốc hội Azerbaijan cũng đã thông qua việc ban bố tình trạng thiết quân luật tại một số vùng và thành phố.

Armenia đã ban bố lệnh tổng động viên

Còn vùng ly khai Nagorny-Karabakh hiện do Armenia kiểm soát, đã ban bố "thiết quân luật và tổng động viên". Nagorny-Karabakh vốn là vùng tự trị thuộc Azerbaijan có phần lớn người Armenia sinh sống. Vùng này tuyên bố độc lập từ quốc gia khi đó là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết Azerbaijan vào năm 1991.

Thủ tướng Armenia Pashinyan đã đề cập khả năng Yerevan xem xét công nhận Cộng hòa Artsakh (tức Cộng hòa Nagorny-Karabakh). Phát biểu tại phiên họp Quốc hội khẩn cấp sau khi Armenia ban bố thiết quân luật, ông Pashinyan nêu rõ: "mọi khả năng đều có thể xảy ra và tất cả các viễn cảnh đều đang được thảo luận".

Ai rót dầu vào lửa?

Có một điểm đáng chú ý là trong khi Nga cùng với các nước trong khu vực như Iran, Liên minh châu Âu (EU), Đức, đồng loạt lên tiếng kêu gọi Armenia và Azerbaijan ngừng bắn, hạ nhiệt căng thẳng, Thổ Nhĩ Kỳ lại có động thái “lạ” như đổ thêm dầu vào lửa.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan ngày 27/9 đăng tải thông điệp trên Twitter: "Trong khi tôi kêu gọi người dân Armenia nắm giữ tương lai của họ trước nhà lãnh đạo sẽ đẩy họ vào thảm kịch và những người lợi dụng họ như những con rối, chúng tôi cũng kêu gọi toàn thế giới ủng hộ Azerbaijan trong cuộc chiến chống lại sự xâm lược và tàn ác". Nhà lãnh đạo này cũng nhấn mạnh Ankara sẽ "ngày càng tiếp tục" đoàn kết với Baku.

Thủ tướng Armenia Pashinyan đã kêu gọi cộng đồng quốc tế đảm bảo rằng Thổ Nhĩ Kỳ không liên quan tới cuộc xung đột giữa Armenia và Azerbaijan liên quan tới vùng lãnh thổ Nagorno-Karabakh. Theo ông Pashinyan, cách hành xử của Ankara có thể gây ra những hậu quả tiêu cực cho Nam Caucasus và các khu vực lân cận.

Những diễn biến cho thấy Thổ Nhĩ Kỳ đứng về phía Azerbaijan và dường như muốn “tận dụng” tình hình. Trên thực tế, mối quan hệ giữa Azerbaijan và Thổ Nhĩ Kỳ đã phát triển ngay từ sau khi Liên Xô tan rã. Ankara thể hiện công khai sự ủng hộ Azerbaijan bằng các cuộc tập trận chung và các chuyến thăm lẫn nhau thường xuyên của các quan chức cấp cao bất chấp đại dịch COVID-19.

Xét về mặt lịch sử, văn hóa, Thổ Nhĩ Kỳ và Azerbaijan có sự tương đồng về sắc tộc và sự gần gũi về văn hóa. Điều này tạo thành nền tảng cho những mối quan hệ giữa hai nước. Bên cạnh đó, Ankara và Baku được cho là có những lợi ích và các mối đe dọa an ninh chung khiến hai quốc gia “anh em” hướng tới việc xây dựng một liên minh chiến lược.

Giới nghiên cứu đã gọi Thổ Nhĩ Kỳ và Azerbaijan là “2 quốc gia của người Turk”. Một trong những “mối đe dọa” chung thường được nhắc đến là “yêu sách lãnh thổ” của Armenia và sự hiện diện quân sự của Nga và các lợi ích an ninh ở Nam Caucasus.

Hồi tháng 7, Nga và Armenia đã tập trận chung với hàng trăm xe tăng, pháo binh, máy bay chiến đấu...

Armenia có căn cứ quân sự của Nga ở Gyumri, một thành phố cách biên giới Thổ Nhĩ Kỳ 10 km. Căn cứ này được cho là có nhiệm vụ phục vụ mục đích của Nga gây sức ép với Thổ Nhĩ Kỳ từ biên giới phía Đông. Có ý kiến cho rằng Nga chính là bên đã hỗ trợ Armenia duy trì quyền kiểm soát đối với khu vực tranh chấp Nagorno-Karabakh cùng các khu vực xung quanh.

Về phần Thổ Nhĩ Kỳ và Azerbaijan, hai nước đã ký Hiệp định Đối tác Chiến lược và Hỗ trợ lẫn nhau (ASPMS) vào năm 2010, trong đó có một nguyên tắc tương tự như Điều 5 của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), yêu cầu cả hai bên hợp tác khi một quốc gia phải đối mặt với sự xâm lược từ một quốc gia thứ ba hoặc một nhóm các quốc gia. Hiệp định cũng tạo cơ sở pháp lý cho việc mở rộng hợp tác quân sự, bao gồm các cuộc diễn tập và tập trận chung thường xuyên ở cả hai quốc gia.

Cùng với việc mở rộng quan hệ đối tác kinh tế (Azerbaijan trở thành nhà cung cấp khí đốt tự nhiên hàng đầu cho thị trường Thổ Nhĩ Kỳ trong năm nay), hai nước đã làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác trong việc cung cấp vũ khí và các thiết bị quân sự khác. Baku và Ankara được cho là đã đạt được thỏa thuận về việc cung cấp các máy bay không người lái này trị giá 200 triệu USD. Theo các chuyên gia địa phương, Thổ Nhĩ Kỳ có khả năng vượt Nga trở thành nhà nhập khẩu vũ khí lớn thứ hai của Azerbaijan, sau Israel.

TASS đưa tin, cuối ngày 27/9, Tổng thống Nga V. Putin đã có cuộc điện đàm với Thủ tướng Armenia N. Pashinyan

Các cuộc tập trận chung cũng là cơ hội để Thổ Nhĩ Kỳ chuyển giao cho Azerbaijan kinh nghiệm sử dụng máy bay tấn công không người lái, hệ thống pháo phản lực phóng loạt (MLRS) và hệ thống phòng không.

Cuối ngày 27/9, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã có cuộc điện đàm với Thủ tướng Armenia Pashinyan. Thông báo của Điện Kremlin cho biết phía Nga đã bày tỏ quan ngại nghiêm túc trước các vụ đụng độ quân sự quy mô lớn ở khu vực Nagorny-Karabakh, nhấn mạnh cần nỗ lực tránh leo thang đối đầu, trong đó điều quan trọng là cần dừng mọi hành động quân sự.

Theo baodatviet.vn

• Azerbaijan giành lại toàn bộ vùng lãnh thổ xung quanh Nagorno-Karabakh

• Giao tranh Armenia - Azerbaijan leo thang

• Azerbaijan - Armenia đồng ý ngừng bắn

• Armenia cạn hy vọng được Nga tương trợ

• Nga, Armenia và Azerbaijan thỏa thuận những gì về vùng Karabakh?