Một thỏa thuận lịch sử
Nhìn lại những ngày đàm phán vừa qua, có thể thấy quả là không dễ dàng gì để đi tới thỏa thuận cuối cùng được các bên trông đợi. Diễn biến đầy kịch tính ở giai đoạn đàm phán nước rút đã làm nảy sinh tâm lý bi quan rằng khó mà đạt được mục tiêu vào thời điểm này, bởi các bên đều quyết bảo vệ đến cùng giới hạn đỏ của riêng mình đặt ra và không muốn bên kia vi phạm. Tuy nhiên, kết quả cuối cùng cho thấy, các đối tác đàm phán đều cố tìm kiếm một thỏa thuận “chất lượng”, hơn là chấp nhận một thỏa thuận chỉ nhằm để tuân thủ thời hạn chót. Những gì còn tranh cãi vào phút chót kỳ thực chỉ là những toan tính của cả hai phía cốt sao để chỉ phải nhượng bộ ít nhất, nên vấn đề còn lại chỉ là thời gian.
Toàn cảnh phiên họp của các Ngoại trưởng P5+1 tại Vienna ngày 13-7. Nguồn: THX/TTXVN
Rõ ràng, vào thời điểm hiện nay, một thỏa thuận hạt nhân cuối cùng là lựa chọn cần thiết với cả hai vì trong cuộc đối đầu này chẳng ai được lợi gì. Nếu cuộc khủng hoảng kinh tế do lệnh cấm vận của Mỹ và phương Tây giáng mạnh vào I-ran thì các nhà đầu tư của Mỹ và phương Tây cũng thiệt hại không nhỏ khi họ không thể tiếp cận thị trường giàu tiềm năng như I-ran. Vả lại, hơn lúc nào hết, Tổng thống B.Ô-ba-ma đang sốt sắng ghi dấu ấn nhiệm kỳ bằng một thành tích đối ngoại ấn tượng với việc hóa giải những mâu thuẫn dai dẳng hao tâm, tổn sức với I-ran. Và điều quan trọng nhất là cả Oa-sinh-tơn và phương Tây đều đang cần tới vai trò của I-ran để bình ổn tình hình rối ren ở Trung Đông. Tê-hê-ran đang nắm giữ chìa khóa có thể giúp mở thông các bế tắc cho các vấn đề lớn ở khu vực như cuộc xung đột ở Xy-ri, I-rắc hay cuộc chiến chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.
Theo thỏa thuận mới đạt được, các biện pháp trừng phạt mà Mỹ, Liên minh châu Âu (EU), Liên hợp quốc áp đặt lên I-ran sẽ được dỡ bỏ, đổi lại, Tê-hê-ran chấp nhận hạn chế chương trình phát triển hạt nhân mà phương Tây nghi ngờ nhằm mục đích chế tạo bom nguyên tử. I-ran cũng sẽ cho phép việc thanh sát các cơ sở hạt nhân của nước này, cụ thể là cho phép các thanh sát viên Liên hợp quốc tới giám sát các cơ sở quân sự. Lệnh trừng phạt có thể khôi phục trong 65 ngày nếu I-ran vi phạm thỏa thuận đã được thống nhất với 6 cường quốc thế giới. Bên cạnh đó, lệnh cấm vận vũ khí của Liên hợp quốc tiếp tục duy trì trong 5 năm và lệnh cấm I-ran mua công nghệ đạn đạo sẽ duy trì trong 8 năm nữa. Thỏa thuận giữa I-ran và P5+1 sẽ chính thức có hiệu lực sau 90 ngày kể từ khi Hội đồng bảo an Liên hợp quốc ra nghị quyết chấp thuận thỏa thuận này.
Có thể khẳng định, thỏa thuận đạt được sẽ giúp nước này thoát khỏi tình trạng cô lập, mở ra một giai đoạn mới cho quan hệ giữa I-ran với thế giới và khu vực. Đây còn được đánh giá là thỏa thuận tốt với I-ran vì nước này vẫn tiếp tục được phép làm giàu u-ra-ni tại các nhà máy lớn, đồng thời tiếp tục chương trình nghiên cứu, phát triển các máy ly tâm chính nhưng dưới sự giám sát chặt chẽ của Liên hợp quốc.
Còn với Mỹ và phương Tây, thỏa thuận trên không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho chính những nước này mà còn giúp họ kiềm chế chương trình hạt nhân của I-ran, tránh phải lâm vào cuộc chiến mới với chi phí tốn kém tại Trung Đông. Đặc biệt, với chính quyền Tổng thống B.Ô-ba-ma, việc đạt được thỏa thuận thông qua đàm phán đã góp phần khẳng định sự lựa chọn chính sách đối ngoại không thiên về vũ lực, hạn chế can dự là đúng hướng. Hẳn chưa thể quên những giai đoạn căng thẳng giữa Mỹ và Tê-hê-ran lên đến cao trào liên quan tới vấn đề hạt nhân, tưởng chừng có thể bùng nổ chiến tranh. Nhưng cuối cùng, giải pháp thương lượng ngoại giao vẫn được lựa chọn cho dù hết lần này tới lần khác, các vòng đàm phán bị đổ vỡ và bế tắc. Với việc đạt được thỏa thuận hạt nhân lịch sử với I-ran bằng đàm phán, Tổng thống Mỹ đã chứng tỏ tuyên bố tại lễ nhậm chức năm 2009 rằng “chúng tôi sẽ chìa bàn tay ra với các vị nếu các vị sẵn sàng từ bỏ nắm đấm của mình” không phải là lời nói suông.
Trên bình diện quốc tế, thỏa thuận sẽ tạo tiền lệ tốt cho thế giới. Nó cho thấy biện pháp ngoại giao và hợp tác có thể giúp vượt qua những căng thẳng và đối đầu cho dù phức tạp tới đâu. Nó cũng mở ra hy vọng giải quyết các “điểm nóng” của thế giới bằng con đường hòa bình, phi bạo lực. Với những diễn biến trong quan hệ giữa Mỹ và Cu-ba, có thể hy vọng thỏa thuận trên sẽ tạo tiền đề cho việc bình thường hóa quan hệ giữa Mỹ và I-ran vốn bị cắt đứt từ năm 1980. Tổng thống I-ran, H.Râu-ha-ni tuyên bố, thỏa thuận sẽ mở ra “những chân trời mới” trong quan hệ giữa I-ran và phương Tây. Thậm chí, người ta trông đợi mối quan hệ ấy sẽ được bắt đầu bằng “cái bắt tay” hợp tác để giải quyết cuộc khủng hoảng ở I-rắc và Xy-ri. Đặc biệt, thỏa thuận được dự đoán sẽ đưa tới việc hình thành một liên minh rộng lớn ở khu vực để chống lại mối đe dọa của chủ nghĩa khủng bố.
Dù các “cánh cửa hẹp” đã được mở toang nhưng cũng cần thận trọng nhìn vào thực tế rằng chưa hẳn đã hết rủi ro. Không loại trừ trong 60 ngày tới, Quốc hội Mỹ sẽ bác bỏ thỏa thuận cuối cùng này nếu phe phản đối tập hợp đủ số phiếu cần thiết. Nhân tố I-xra-en - quốc gia láng giềng của I-ran luôn kịch liệt phản đối thỏa thuận hạt nhân với I-ran cũng có ảnh hưởng không nhỏ vì nước này đã phát đi tín hiệu sẽ vận động Quốc hội Mỹ bỏ phiếu chống lại thỏa thuận này.
Nỗ lực của ông B.Ô-ba-ma chỉ thành công trọn vẹn khi thỏa thuận được Quốc hội Mỹ thông qua, và quan trọng không kém là thỏa thuận phải được các bên tuân thủ và thực thi đầy đủ. Tổng thống B.Ô-ba-ma sẽ phải tiếp tục đấu tranh để bảo vệ thành quả này nếu không muốn thỏa thuận bị đổ vỡ bởi các lệnh trừng phạt mới khắc nghiệt hơn nhằm vào I-ran được Quốc hội Mỹ thông qua.
Theo http://www.qdnd.vn
TIN LIÊN QUAN
Tổng tài sản ròng của những người giàu nhất nước Nga đã tăng 10,4 tỷ USD kể từ đầu năm bất chấp các lệnh trừng phạt chưa từng có của phương Tây đối với giới doanh nhân nước này.
08/03/2023
Những người Nga chỉ dùng ruble hầu như không bị ảnh hưởng, trong khi người cần ngoại tệ hay có đầu tư ở nước ngoài thì gặp khó.
18/02/2023
Các biện pháp cấm vận chưa từng có đối với các cá nhân Nga kể từ khi Moscow phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine đã tác động mạnh đến danh sách những người giàu nhất nước Nga, theo ước tính mới nhất của Forbes.
16/01/2023
Hơn 5 triệu người Nga đã chuyển sang dùng các mạng xã hội do người Nga sáng lập sau khi Instagram, TikTok... hạn chế người dùng ở Nga.
14/01/2023
Tổng thống LB Nga Vladimir Putin tối 31/12 đã gửi lời chúc mừng năm mới tới người dân Nga.
01/01/2023
Theo hãng tin TASS, ngày 12/12, Điện Kremlin thông báo buổi họp báo thường niên của Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ không diễn ra trước thềm Năm mới.
12/12/2022
Tình trạng nhu cầu vàng tăng vọt diễn ra sau khi Nga bỏ thuế giá trị gia tăng 20% với vàng và sau đó bỏ thuế doanh thu 13% với hoạt động bán vàng giai đoạn năm 2022-2023.
03/11/2022
Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu cho biết lệnh động viên một phần 300.000 quân dự bị để chiến đấu ở Ukraine mà Nga công bố hồi tháng 9 đã hoàn tất.
Nga cảnh báo châu Âu có thể trả giá đắt về kinh tế khi nỗ lực thoát phụ thuộc vào năng lượng của Moscow.
28/10/2022
Theo Ngân hàng Trung ương Nga, vào ngày thứ 6 tuần trước nhu cầu về "tiền mặt" của dân Nga gần như tăng gấp đôi so với ngày hôm trước - lên đến 144,8 tỷ rúp từ 69 tỷ rúp.
03/10/2022